Hiện nay, trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La có rất nhiều giống lúa bản địa đã và đang được gieo trồng hàng năm như: Nếp Chiến, Tan Lanh (Tan Đỏ), Tan Bong, Tan Hin, Tan Nhe, Tan Vàng … Do các loại lúa nếp bản địa thường cho năng suất thấp nên phần lớn người dân tại 4 xã dự án đã chuyển sang cấy những loại giống lúa lai năng suất cao. Các giống lúa nếp bản địa, qua nhiều năm đã hình thành tính trạng thích nghi với điều kiện thời tiết bất lợi của địa phương, tuy nhiên, các giống nếp này mang đặc tính cảm quang, trong một năm chỉ trồng được vào vụ mùa nên người dân chỉ gieo trồng với diện tích nhỏ, để dành gạo vào ngày lễ, ngày tết, các dịp đặc biệt trong năm mà chưa chú trọng vào việc canh tác theo hướng kinh doanh hàng hóa như các giống lúa mới khác.

Tại bản Biên, xã Nậm Lầu và bản Ta Khoang, xã Chiềng Pha, huyện Thuận Châu, người dân chủ yếu canh tác lúa dựa trên kinh nghiệm truyền thống, bón phân không cân đối giữa phân vô cơ và hữu cơ, bón không đúng giai đoạn sinh trưởng của cây lúa, lạm dụng quá nhiều phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV). Điều này dẫn đến tình trạng xấu trong đất, mức độ kháng thuốc của sinh vật hại gia tăng và bùng phát dịch hại, ô nhiễm đất, nguồn nước, không khí, trực tiếp làm gia tăng các tác động của biến đổi khí hậu lên đời sống của người nông dân tại khu vực.

Giải pháp bền vững và chủ động nhất trong công tác bảo vệ môi trường và làm giảm tác động của biến đổi khí hậu hiện nay là việc áp dụng Chiến lược quản lý dịch hại tổng hợp (IPM). Việc phục tráng giống lúa nếp bản địa chất lượng tốt, phù hợp với điều kiện thời tiết và thói quan canh tác của địa phương là điều cần thiết. Trung tâm Phát triển Nông thôn Bền vững (SRD) đã kết hợp với Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Sơn La và UBND huyện Thuận Châu lựa chọn và tiến hành thí nghiệm phục tráng 02 giống lúa: giống nếp Chiến (bản Biên, xã Nậm Lầu) và giống nếp Tan Đỏ (bản Ta Khoang, xã Chiềng Pha) nhằm bảo tồn và phát triển giống lúa nếp bản địa, đảm bảo an ninh lương thực, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Khóa tập huấn cho nông dân kết hợp với mô hình trình diễn về “Phục tráng giống lúa nếp địa phương” và canh tác lúa thích ứng với biến đổi khí hậu trong vụ Mùa năm 2021 thuộc Dự án “Giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu trong lĩnh vực nông lâm nghiệp tại vùng núi Tây Bắc” đã được triển khai bắt đầu từ tháng 7 năm 2021 đến tháng 11 năm 2021. Tham dự khóa học gồm 60 học viên là nông dân của bản Biên, xã Nậm Lầu và bản Ta Khoang, xã Chiềng Pha, huyện Thuận Châu. 100% học viên tham dự là dân tộc Thái. Khóa học được thực hành ngay tại ruộng mô hình trình diễn.

Phạm Thanh Hường- Phòng NN&PTNT huyện