Ảnh: Toàn cảnh Thị trấn Thuận Châu

Huyện Thuận Châu nằm ở phía Tây Bắc của tỉnh Sơn La, cách thành phố Sơn La khoảng 34 km về phía Tây bắc theo trục Quốc lộ 6. Huyện có tổng diện tích là 1.550,02 km², quy mô dân số 184.355 người. Huyện Thuận Châu có 29 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm thị trấn Thuận Châu và 28 xã.

Về mặt vị trí địa lý, huyện Thuận Châu có phía Đông giáp thành phố Sơn La; phía Tây giáp tỉnh Điện Biên; phía Nam giáp huyện Sông Mã và huyện Mai Sơn; phía Bắc giáp huyện Quỳnh Nhai và huyện Mường La, tỉnh Sơn La.

Với vị trí địa lý có vai trò trung tâm kết nối, trung chuyển hàng hóa giữa thành phố Sơn La với các huyện phía Đông của tỉnh Điện Biên theo trục Quốc lộ 6, với huyện Quỳnh Nhai theo trục Quốc lộ 279 và Quốc lộ 6B. Trong giai đoạn mới, nhằm tạo động lực cho toàn huyện phát triển, Thuận Châu cần có một trung tâm hành chính, kinh tế, văn hóa - xã hội đủ lớn, đủ sức hút, được xây dựng, quy hoạch bài bản làm động lực, hạt nhân thúc đẩy sự phát triển của huyện cũng như vùng liên huyện, liên tỉnh.

Thị trấn Thuận Châu, huyện Thuận Châu được thành lập năm 1955 (lúc đó là châu lỵ Thuận Châu, thủ phủ của Khu tự trị Thái - Mèo). Theo đó, thị trấn Thuận Châu được thành lập trên cơ sở diện tích tự nhiên và dân số của Chiềng Ly. Khi thành lập chỉ có khoảng 20 hộ và 200 nhân khẩu, chủ yếu là gia đình của cán bộ, công chức, viên chức và buôn bán nhỏ. Năm 1986,tiến hành phân định lại địa giới hành chính thị trấn, dân số tăng dần lên. Quá trình xây dựng và phát triển, thị trấn Thuận Châu đã có bộ mặt đô thị ngày càng khang trang, hiện đại.

Hiện nay, thị trấn Thuận Châu là đô thị loại V, là trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa - xã hội của huyện Thuận Châu. Đồng thời, cũng là đầu mối giao thương, giao lưu của các huyện thuộc khu vực phía Tây Bắc của tỉnh Sơn La và các huyện phía Đông của tỉnh Điện Biên.

Thị trấn có 0,92 km² diện tích tự nhiên, 4.635 nhân khẩu (tính đến 31/12/2022). Với đặc điểm chung của đô thị miền núi, thị trấn Thuận Châu có khu vực trung tâm nhỏ, phát triển dọc theo Quốc lộ 6, khó khăn trong việc đẩy mạnh phát triển các hệ thống hạ tầng xã hội một cách đồng bộ, hiện đại, khó đáp ứng được vai trò, chức năng hiện tại cũng như trong tương lai.

Sự cần thiết phải điều chỉnh địa giới hành chính mở rộng thị trấn Thuận Châu

Theo quy định tại Nghị quyết số 27 ngày 21/9/2022 của Ủy ban Thườngvụ Quốc hội khóa 15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 1211của Ủy ban thường vụ quốc hội khóa 13,  thì thị trấn miền núi, vùng cao phải có diện tích tối thiểu là 14 km² và dân số từ 4.000 người trở lên. Hiện nay, thị trấn Thuận Châu chỉ đạt 6,6% tiêu chuẩn về diện tích và 115,5% tiêu chuẩn về dân số, là đơn vị hành chính thuộc diện sắp xếp giai đoạn 2023-2025. Do đó, việc mở rộng thị trấn Thuận Châu là yêu cầu bắt buộc phải thực hiện để đáp ứng được các quy định của pháp luật về diện tích tự nhiên, quy mô dân số của ĐVHC đô thị cấp xã.

Xã Chiềng Ly và xã Phổng Lăng là 2 xã giáp ranh có sự kết nối với thị trấn theo Quốc lộ 6 (xã Chiềng Ly có địa giới hành chính gần như bao trọn thị trấn), do có đường địa giới hành chính gần như bao quanh thị trấn Thuận Châu nên xã Chiềng Ly và xã Phổng Lăng có sự phát triển hạ tầng, kinh tế - xã hội gắn bó chặt chẽ với thị trấn Thuận Châu, đặc biệt là khu vực dọc theo Quốc lộ 6.

Ảnh: Một góc trên cao xã Chiềng Ly - Thuận Châu

Từ những cơ sở thực tiễn và pháp lý trên đây, cấp ủy, chính quyền của tỉnh, huyện đã rất quan tâm, xây dựng và phê duyệt các chủ trương về điều chỉnh mở rộng địa giới hành chính. Cụ thể, Công văn số 922 ngày 17/9/2021 của Tỉnh ủy Sơn La về việc điều chỉnh địa giới hành chính cấp xã để mở rộng thị trấn huyện Phù Yên, huyện Thuận Châu.

Thực hiện Nghị quyết số 05 ngày 30/7/2020 Đại hội Đảng bộ huyện Thuận Châu lần thứ XXI, nhiệm kỳ 2020-2025 và Chương trình hành động số 01 ngày 10/8/2020 thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XXI nhiệm kỳ 2020-2025; Quyết định số 383 ngày 03/3/2024 của UBND tỉnh Sơn La về việc phê duyệt Chương trình phát triển đô thị tỉnh Sơn La đến năm 2030.

Ngoài ra, việc điều chỉnh địa giới hành chính xã Chiềng Ly, xã Phổng Lăng để mở rộng thị trấn Thuận Châu có phạm vi trùng với phạm vi Quy hoạch chung xây dựng đô thị thị trấn Thuận Châu đến năm 2035 được UBND tỉnh Sơn La phê duyệt tại Quyết định số 1005 ngày 09/6/2023, là bước đi phù hợp với thực tiễn phát triển và quy định pháp luật về sắp xếp, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính đô thị.

Sau khi điều chỉnh địa giới hành chính để mở rộng thị trấn Thuận Châu, phần còn lại của xã Phổng Lăng và xã Chiềng Ly không đáp ứng đủ tiêu chuẩn đối với đơn vị hành chính xã, quy định tại Điều 3 Nghị quyết 1211/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Mặt khác, 2 xã Chiềng Ly và Phổng Lăng cùng một khu vực có đặc điểm sản xuất, dân cư, phong tục tập quán, văn hóa tương đồng, phù hợp để hình thành một đơn vị hành chính mới, vừa đảm bảo tiêu chuẩn của đơn vị hành chính, vừa phù hợp với thực tiễn đời sống sinh hoạt của nhân dân và quản lý nhà nước. Ngoài ra, việc sáp nhập phần còn lại của xã Chiềng Ly, xã Phổng Lăng và một phần của xã Chiềng Bôm để thành lập xã mới làm giảm một đơn vị hành chính cấp xã, phù hợp với chủ trương Đảng, Nhà nước nhằm tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Về tên gọi của xã mới, do được thành lập với thành phần dân cư chính của 2 xã Chiềng Ly và Phổng Lăng, cũng là 2 xã có truyền thống lịch sử, hình thành lâu đời, nên phương án tên xã Phổng Ly là phù hợp, Phổng Ly vừa là tên ghép của tên 2 xã cũ, vừa có ý nghĩa là “một thu lũng bằng phẳng, đất lành”.

Từ những vấn đề nêu trên, việc điều chỉnh địa giới hành chính xã Chiềng Ly, xã Phổng Lăng để mở rộng thị trấn Thuận Châu; thành lập xã Phổng Ly trên cơ sở sáp nhập phần còn lại của xã Phổng Lăng, xã Chiềng Ly và một phần của xã Chiềng Bôm là hết sức cần thiết, nhằm thúc đẩy sự phát triển nhanh, mạnh của đô thị hạt nhân Thuận Châu, đảm bảo các điều kiện về chức năng đô thị, phù hợp với quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt và đảm bảo quy mô diện tích tự nhiên, dân số theo tiêu chuẩn. Đồng thời, việc sáp nhập phần còn lại của xã Chiềng Ly, xã Phổng Lăng và một phần của xã Chiềng Bôm cũng đảm bảo sự phù hợp trên thực tiễn về tự nhiên và phát triển kinh tế - xã hội. Cuối cùng, lý do trên hết là việc việc điều chỉnh địa giới hành chính xã Chiềng Ly, xã Phổng Lăng để mở rộng thị trấn Thuận Châu; thành lập xã Phổng Ly trên cơ sở sáp nhập phần còn lại của xã Phổng Lăng, xã Chiềng Ly và một phần xã Chiềng Bôm nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân thị trấn Thuận Châu, các xã liên quan, cũng như nhân dân trên địa bàn toàn huyện.

Phương án sắp xếp ĐVHC cấp xã thuộc diện sắp xếp

Nhập, điều chỉnh diện tích tự nhiên 13,09 km² và quy mô dân số 5.641 người của xã Chiềng Ly; diện tích tự nhiên 4,19 km² và quy mô dân số 2.363 người của xã Phổng Lăng vào thị trấn Thuận Châu (có diện tích tự nhiên là 0,92 km²,  quy mô dân số là 4.635 người, đạt 115,9% so với tiêu chuẩn). Cụ thể như sau:

- Nhập, điều chỉnh diện tích tự nhiên 13,09 km² và quy mô dân số 5.641 người (gồm 10 bản: Bó Tảư, bản Tà Ngần, bản Pán, bản Nà Lĩnh, bản Bó Lanh, bản Nà Cài, bản Chiềng Ly, bản Đông, bản Huông, bản Bon Nghè) của xã Chiềng Ly.

- Nhập, điều chỉnh diện tích tự nhiên 4,19 km² và quy mô dân số 2.363 người (gồm 04 bản: bản Còng, bản Bỉa, bản Dửn và một phần của bản Thái Cóng) của xã Phổng Lăng.

Việc mở rộng thị trấn Thuận Châu là phù hợp với Quy hoạch tỉnh Sơn La giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1676 ngày 25/12/2023; Chương trình phát triển đô thị tỉnh Sơn La đến năm 2030 được UBND tỉnh Sơn La phê duyệt tại Quyết định số 383 ngày 03/3/2024; Quy hoạch chung thị trấn Thuận Châu, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La đến năm 2035 được phê duyệt tại Quyết định số 1005 ngày 09/6/2023 của Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La. Ngoài ra, việc mở rộng thị trấn Thuận Châu cũng đảm bảo sự phù hợp với các loại quy hoạch ngành, lĩnh vực trên địa bàn, tỉnh, huyện.

Việc sắp xếp, mở rộng thị trấn Thuận Châu là cấp thiết do thị trấn hiện tại không đáp ứng được yêu cầu phát triển đô thị trong giai đoạn mới. Mở rộng thị trấn tạo không gian, quỹ đất để phát triển hạ tầng đô thị đồng bộ, hiện đại, xứng tầm là Trung tâm chính trị - kinh tế - xã hội của huyện làm động lực phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho Nhân dân theo tinh thần của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XXI nhiệm kỳ 2020-2025.

- Kết quả sau sau sắp xếp thì thị trấn Thuận Châu có: Diện tích tự nhiên: 18,2 km2; Quy mô dân số: 12.639 người; Cơ cấu trình độ phát triển kinh tế - xã hội đạt theo quy định.

Như vậy, thị trấn Thuận Châu (mở rộng) sau khi sắp xếp đã đạt 03/04 tiêu chuẩn của thị trấn quy định về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính. Còn 01/04 tiêu chuẩn về công nhận loại đô thị loại V, đang triển khai thực hiện thực hiện đồng thời với Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2023-2025.

-  Nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và quy mô dân số còn lại của xã Chiềng Ly, Phổng Lăng và của xã Chiềng Bôm để thành lập xã mới.

 Việc sáp nhập phần còn lại của xã Phổng Lăng, xã Chiềng Ly và một phần xã Chiềng Bôm để thành lập xã mới tạo thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, làm giảm 01 đơn vị hành chính cấp xã, phù hợp với chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã, nhằm xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Về tên gọi của xã mới là xã Phổng Ly, do được thành lập với thành phần dân cư chính của 2 xã Chiềng Ly và Phổng Lăng, cũng là 2 xã có truyền thống lịch sử, hình thành lâu đời, nên phương án tên xã Phổng Ly là phù hợp.

 - Kết quả sau sắp xếp thì xã mới (xã Phổng Ly) có: Diện tích tự nhiên: 55,79 km² ; Quy mô dân số: 8.689 người so với tiêu chuẩn.

Như vậy xã Phổng Ly hình thành sau sắp xếp đảm bảo đạt 02/02 tiêu chuẩn của xã theo quy định tại.

- Kết quả sau sắp xếp thì xã Chiềng Bôm còn lại có: Diện tích tự nhiên: 66,51 km²;       Quy mô dân số: 5.002 người  đạt so với tiêu chuẩn.

- Các đơn vị hành chính cùng cấp liền kề:Phía Đông giáp xã Púng Tra;  Phía Tây giáp xã Co Mạ; Phía Nam giáp xã Nậm Lầu; Phía Bắc giáp xã mới thành lập (xã Phổng Ly) và thị trấn Thuận Châu.

- Nơi đặt trụ sở làm việc: Trụ sở UBND xã Chiềng Bôm đang sử dụng hiện nay.

Như vậy xã Chiềng Bôm còn lại sau khi sắp xếp đơn vị hành chính đảm bảo đạt 02/02 tiêu chuẩn của xã theo quy định.

Sau khi sắp xếp ĐVHC cấp xã huyện Thuận Châu 28 đơn vị (gồm 01 thị trấn và 27 xã). Giảm 01 đơn vị (sáp nhập xã Chiềng Ly và xã Phổng Lăng còn lại để thành lập xã Phổng Ly).

Phương án và lộ trình sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy của các cơ quan, tổ chức, đơn vị sau sắp xếp đơn vị hành chính: Việc sắp xếp, kiện toàn các cơ quan, tổ chức của chính quyền địa phương khi sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã trên địa bàn huyện tuân thủ nguyên tắc thống nhất, gắn với việc sắp xếp tổ chức Đảng và tổ chức chính trị - xã hội cùng cấp.

                      Ảnh: Một góc xã Chiềng Bôm - Thuận Châu

Phương án và lộ trình bố trí, sắp xếp đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động sau sắp xếp đơn vị hành chính.

Đối với cán bộ, công chức cấp xã

a) Tổng số cán bộ, công chức của 04 xã, thị trấn (thị trấn Thuận Châu và 03 xã: Chiềng Ly, Phổng Lăng, Chiềng Bôm) hiện tại là 82 người (41 cán bộ, 41 công chức).

b) Số cán bộ, công chức dự kiến của đơn vị hành chính mới sau sắp xếp (thị trấn Thuận Châu và 02 xã: Phổng Ly, Chiềng Bôm) theo Nghị định số 33/2023/NĐ-CP ngày 10/6/2023 của Chính phủ là 66 người (33 cán bộ, 33 công chức).

c) Số cán bộ, công chức phải thực hiện chính sách và bố trí, sắp xếp sau khi sắp xếp đơn vị hành chính so với quy định là 16 người (08 cán bộ, 08 công chức).

Như vậy, sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính, huyện Thuận Châu không có cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách dôi dư.

 Trụ sở, tài sản công bố trí cho các đơn vị hành chính cấp xã liên quan sau sắp xếp

1) Thị trấn Thuận Châu:

- Trụ sở Đảng ủy, HĐND và UBND: dự kiến sử dụng Trụ sở Đảng ủy, HĐND và UBND thị trấn hiện tại đang sử dụng (tại tiểu khu 3) , có diện tích đất là 752 m², có 01 tòa nhà kiên cố 02 tầng xây dựng năm 2001 với 12 phòng làm việc).

- Trạm y tế: dự kiến sử dụng Trạm y tế thị trấn hiện đang sử dụng (tại tiểu khu 3).

- Trường học các cấp (mầm non, tiểu học, THCS): Dự kiến như sau:

+ Trường Mầm non: 02 trường (Trường Mầm non Sơn Ca thị trấn và điểm trung tâm của Trường Mầm non Hoa Hồng Chiềng Ly hiện nay đổi tên thành trường Mầm non Hoa Hồng thị trấn.

+ Trường Tiểu học gồm 2 trường: Trường Tiểu học thị trấn và trường là điểm trung tâm của trường Tiểu học Chiềng Ly hiện nay đổi tên thành trường Tiểu học thị trấn 2.

+ Trường THCS gồm 2 trường: Trường THCS Chiềng Ly đổi tên thành trường THCS Thị trấn. Trường THCS Chu Văn An hiện nay đổi tên thành trường Chất lượng cao Chu Văn An.

- Nhà văn hóa thị trấn: dự kiến sử dụng Nhà văn hóa thị trấn hiện đang sử dụng (nằm trong trụ sở Đảng ủy, HĐND, UBND tại tiểu khu 3).

- Nhà văn hóa của các  bản (điều chỉnh từ xã Chiềng Ly, xã Phổng Lăng về thị trấn Thuận Châu): dự kiến tiếp tục do cư dân các thôn, bản này sử dụng và được chuyển giao về thị trấn Thuận Châu quản lý.

- Trụ sở công an thị trấn: dự kiến sử dụng Trụ sở Công an thị trấn hiện đang sử dụng (tại tiểu khu 3) nằm trong khuôn viên trụ sở Đảng ủy, HĐND và UBND thị trấn hiện tại.

2) Xã Chiềng Bôm

- Trụ sở Đảng ủy, HĐND và UBND: dự kiến tiếp tục sử dụng Trụ sở Đảng ủy, HĐND và UBND xã Chiềng Bôm hiện đang sử dụng.

- Trường học các cấp (mầm non, tiểu học, THCS): dự kiến trường học trên địa bàn xã Chiềng Bôm giữ nguyên hiện trạng hoạt động. Các điểm trường nằm trong khu vực điều chỉnh để thành lập xã Phổng Ly (05 bản: bản Hốn, bản Ít Cang, bản  Khem, bản Nà Tắm, bản Tịm) thì chuyển về thuộc quản lý của trường cùng cấp tại xã Phổng Ly quản lý.

3) Xã Phổng Ly

- Trụ sở Đảng ủy, HĐND và UBND: dự kiến tiếp tục sử dụng Trụ sở Đảng ủy, HĐND và UBND xã Phổng Lăng đang sử dụng (tại bản Thái Cóng).

Sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2023-2025 của huyện Thuận Châu (Điều chỉnh địa giới hành chính xã Chiềng Ly, xã Phổng Lăng để mở rộng thị trấn Thuận Châu; thành lập xã Phổng Ly trên cơ sở sáp nhập phần còn lại của xã Phổng Lăng, xã Chiềng Ly và điều chỉnh một phần diện tích, dân số xã Chiềng Bôm, huyện Thuận Châu)” nhằm thực hiện Kết luận số 48 ngày 30/01/2023 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030; Nghị quyết số 35 ngày 12/7/2023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030; Nghị quyết số 117 ngày 30/7/2023 của Chính phủ ban hành Kế hoạch thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025.

Mặt khác, việc điều chỉnh mở rộng địa giới thị trấn Thuận Châu phù hợp với định hướng, chủ trương của cấp ủy, chính quyền tỉnh Sơn La và mong muốn của Nhân dân trên địa bàn nhằm đảm bảo cácđiều kiện về chức năng đô thị, mở rộng không gian phát triển đô thị thị trấn Thuận Châu đồng bộ, hiện đại,phù hợp vớiquy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, tạo điều kiện thuận lợi chophát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân thị trấn Thuận Châu nói riêng và của huyện Thuận Châu nói chung.

Sắp xếp, điều chỉnh địa giới ĐVHC cấp xã trên địa bàn huyện Thuận Châu làm giảm 01 ĐVHC cấp xã trên địa bàn góp phần thực hiện chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo Nghị quyết số 18 ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII và Nghị quyết số 56 ngày 24/11/2017 của Quốc hội. Đồng thời, mở rộng quy mô diện tích, dân số thị trấn Thuận Châu, thành lập 01 xã mới (xã Phổng Ly) nhằm đảm bảo tiêu chuẩn đơn vị hành chính theo quy định, tạo điều kiện cho công tác quy hoạch, phát triển đồng bộ cơ sở hạ tầng trên địa bàn các xã có sắp xếp, điều chỉnh địa giới nói riêng và trên địa bàn huyện Thuận Châu nói chung./.